Tổng hợp những kiến thức cơ bản nhất về sẹo bạn không nên bỏ qua!

Hầu như tất cả chúng ta ai cũng phải trãi qua ít nhất một lần bị sẹo? Vậy sẹo là gì? Từ đâu mà có? Hiểu rõ hơn về sẹo sẽ giúp các bạn dễ dàng có các biện pháp ngăn ngừa và điều trị sẹo đúng cách!

1. Sẹo là gì?

 Sẹo là một khu vực của các mô bị xơ hoá thay thế da bình thường sau một chấn thương. Sẹo là quá trình sinh học sữa chữa vết thương trên da, cũng như trong các cơ quan và mô khác của cơ thể. Do đó, sẹo là một phần tự nhiên của quá trình chữa bệnh. Ngoại trừ các tổn thương rất nhỏ, mọi vết thương( ví dụ sau tai nạn, bệnh hoặc phẫu thuật) đều dẫn đến một mức độ sẹo nhất định. Một ngoại lệ cho điều này là động vật với sự tái sinh hoàn toàn, tái tạo mô mà không hình thành sẹo.

 Mô sẹo được cấu tạo từ cùng loại protein (collagen) với mô mà nó thay thế, nhưng thành phần sợi của protein thì khác; thay vì sự hình thành ngẫu nhiên của các sợi collagen được tìm thấy trong các mô bình thường, trong xơ hoá các collagen lien kết chéo nhau và tạo thành một sự liên kết rõ rệt theo một hướng. Sự lien kết mô sẹo collagen này thường có chất lượng chức năng kém hơn so với sự iên kết ngẫu nhiên collagen bình thường.

 Tất cả các vết sẹo được cấu tạo từ cùng loại collagen với mô mà nó đã thay thế, nhưng thành phần của mô sẹo, so với mô bình thường thì khác. Mô sẹo cũng thiếu độ đàn hồi, không giống như mô bình thường phân phối độ đàn hồi của sợi. Sẹo khác nhau về số lượng collagen.

2. Nguyên nhân hình thành sẹo

 Có rất nhiều nguyên nhân hình thành nên sẹo phát sinh từ cuộc sống sinh hoạt thường ngày. Sẹo chủ yếu được hình thành từ những tổn thương trên da, đặc biệt là vết thương hở như đứt tay, vấp ngã trầy xước da, bỏng da, tai nạn, phẫu thuật,… Ngoài ra, chúng cũng có thể tạo nên từ một số bệnh lý về da liễu như mụn trứng cá, thuỷ đậu, lang beng,…

 Thông thường quá trình lành vết thương và sự hình thành sẹo sẽ trãi qua 3 giai đoạn:

·      Giai đoạn viêm sung: Đây là phản ứng có lợi theo cơ chế hoạt động tự nhiên của cơ thể. Các bạch cầu di chuyển đến vị trí vết thương và loại bỏ các mảnh vỡ tế bào, vi khuẩn và các mầm bệnh ra khỏi cơ thể. Nhờ vậy mà giai đoạn này giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn hiệu quả

·      Giai đoạn tăng sinh: Ở giai đonaj này collagen được sản xuất mạnh mẽ hơn giúp làm liền miệng vết thương, các mạch máu nhỏ và mao mạch được hình thành nhằm cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng giúp phục hồi vùng da bị tổn thương.

·      Giai đoạn tái tạo: Diễn ra khi bề mặt vết thương đã lành hẳn, vùng da ở miệng vết thương đã liền lại. Tuy nhiên, bên dưới vùng da đó, việc tích tụ mô xơ gây sẹo vẫn liên tục hoạt động trong khoảng thời gian dài tiếp theo. Đặc biệt, trong khoảng 1 vài tháng đầu sau khi lành vết thương, lúc này hình thành sẹo mới diễn ra mạnh mẽ nhất và gần như thời điểm này quyết định mức độ sẹo về hình dạng, kích thước, kiểu sẹo.

    

 

 

3. Các loại sẹo thường gặp

Sẹo có nhiều loại, tuỳ thuộc vào đặc tính vết thương và cơ địa làn da mỗi người mà loại sẹo tương ứng được hình thành. Cụ thể, quá trình hình thành sẹo phụ thuộc vào các yếu tố như: độ sâu, kích thước, vị trí tổn thương trên da, tuổi tác, giới tính, gen di truyền,…

·      Sẹo thâm: là sự tích tụ của các hắc tố melanin tại vùng da bị tổn thương, khiến cho da không đều màu, kém thẩm mỹ, đặc biệt là khi vị trí sẹo thâm nằm trên mặt. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra sẹo thâm như mụn trứng cá, bỏng da, vết trầy xước do tai nạn, phẫu thuật,… Sẹo thâm được coi là một trong nhưng loại sẹo ở thể nhẹ và dễ điều trị nhất. Người bệnh có thể chỉ cần bôi thuốc tại nhà là khỏi hoặc sử dụng các phương pháp điều trị từ nguyên liệu tự nhiên mà không cần đến gặp bác sĩ.

 

 

·      Sẹo lồi: hình thành do quá trình sản xuất collagen quá mức ở giai đoạn tái tạo làn da sau khi vết thương đã lành miệng. Nguyên nhân chính là do cơ địa của mỗi người. Sẹo lồi thường gây ảnh hưởng rất nhiều đến thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh do nổi hẳn lên bề mặt da khiến chúng trông rất nổi bật nếu nằm ở những vị trí hở như mặt, cổ, tay, chân. Sẹo lồi để điều trị cần phải dung phương pháp phẫu thuật nên rất phức tạp và tốn kém cho người bệnh.

    

 

·      Sẹo phì đại: có đặc điểm bên ngoài gần giống như sẹo lồi như sung tấy, đỏ ửng, nổi rõ lên bề mặt da,… Tuy nhiên, sẹo phì đại vẫn có những đặc điểm riêng biệt như chúng không bị tác động bởi yếu tố di truyền, tuổi tác, giới tính; sẹo phì đại chỉ phát triển trong một thời gian nhất định, sau đó tự thoái lui sau khoảng 1-1,5 năm. Ngoài ra, việc điều trị sẹo phì đại cũng cần dung đến phương pháp phẫu thuật thẩm mỹ nhưng kết quả điều trị lại khả quan hơn sẹo lồi, khả năng bị tái lại thấp.

   

 

·      Sẹo lõm: có đặc điểm nhận dạng ngược lại với sẹo lồi và sẹo phì đại. Chúng có hình thể lõm hố, rãnh sâu hoặc lún thấp hơn hẳn so với bề mặt da xung quanh. Nguyên nhân gây ra sẹo lõm cũng xuất phát từ quá trình hình thành collagen ở giai đoạn 3, sự thiếu hụt collagen tổng hợp ở vùng trung bì dẫn đến sẹo không được làm đầy.

    

 

·      Sẹo rỗ: là một hình thức khác của sẹo lõm. Chúng được hình thành chủ yếu do mụn trứng cá khiến vùng da bị tổn thương nặng và gần như không có khả năng phục hồi. Phương pháp điều trị chủ yếu đối với loại sẹo này là kích thích da sản xuất collagen nhằm tái tạo và phục hồi da tốt hơn.

·      Sẹo co rút: chủ yếu được hình thành từ di chứng của các vết thương bỏng, tai nạn, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng của làn da ở mức độ nghiêm trọng. Chúng khiến làn da bị kéo rút, dẫn đến giảm khả năng vận động. Thậm chí, nguy hiểm hơn, sẹo co rút còn phát triển sâu dưới lớp biểu bì, gây ảnh hưởng đến các cơ và dây thần kinh trong cơ thể. Thong thường, để điều trị sẹo co rút, người ta phải mổ cắt toàn bộ độ dài xơ co rút để vùng cơ khớp đó có thể vận động được.

   

 

·      Seọ giãn: chính là các vết rạn da, thường xuyên xuất hiện ở vùng bụng, mông, đùi hoặc bắp chân. Chúng được hình thành do việc căng giãn da quá mức và đột ngột trong một khoảng thời gian ngắn  như mang thai, tăng giảm cân đột ngột,… Sẹo giãn có thể được điều trị bằng cách thoa kem/thuốc trị rạn da nếu ở mức độ rạn da nhẹ, còn trường hợp bị sẹo giãn nặng thì cần can thiệp phẩu thuật thẩm mỹ.

   

 

·      Sẹo trắng: xuất hiện khi vết thương đang trong quá trình phục hôi, thường gặp ở những vết thương sâu phía dưới lớp hạ bì và biểu bì. Chúng có thể làm thay đổi màu sắc da khiến da có các vệt trắng như ở vùng da bị rạn, thậm chí thay đổi cả cấu trúc da bên trong. Sẹo trắng thường bị ở các vùng nhiều khớp xương như đầu gối, khuỷu tay, bả vai,… Việc điều trị sẹo trắng cũng khó hơn sẹo thâm rất nhiều do chúng có sắc tố sang hơn vùng da bình thường.

   

 

3. Các phương pháp trị sẹo hiệu quả hiện nay

 Mặc dù sẹo không gây đau nhưng nó ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý của nhiều người. Các vết sẹo ở vùng lộ rõ gây thiếu tự tin, e ngại cho chúng ta trong các hoạt động cộng đồng. Chính vì vậy, việc điều trị chúng là rất cần thiết. Hiên nay có nhiều phương pháp điều trị sẹo. Tuỳ vào mức độ nghiêm trọng của vết sẹo mà các chuyên gia sẽ có hướng giải quyết riêng.

 Đối với các loại sẹo ở mức độ nhẹ và vừa, biên pháp thoa kem/ thuốc hỗ trợ trị sẹo là một phương pháp phổ biến; không mất nhiều thời gian và ít tốn kém hơn vì có thể dễ dàng điều trị tại nhà.

 Hầu hết các loại kem trị sẹo thường chứa các hoạt chất sau: cyclopentasiloxane, allantion, vitamin C,…

 

4. Một số lưu ý khi điều trị và chăm sóc sẹo

·      Giữ vệ sinh vùng da đang điều trị sẹo cẩn thận bằng cách tránh tham gia các hoạt động thể thao đổ nhiều mồ hôi

·      Không sử dụng thêm bất kỳ loại mỹ phẩm nào ngoài thuốc trị sẹo lên vùng da đang bị tổn thương để tránh gây kích ứng hoặc giảm hiệu quả điều trị

·      Kiêng các thực phẩm như cơm nếp, thịt gà, thịt bò, trứng, rau muống, hải sản, đồ cay nóng,..

·      Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm, đồ uống có chất kích thích như cà phê, bia, rượu, thuốc lá,…

·      Uống đủ nước mỗi ngày để da nhanh hồi phục

·      Ngủ sớm trước 23h và ngủ đủ giấc mỗi đêm (7-8 tiếng) để da có thời gian nghĩ ngơi tái tạo và hồi phục.

Hi vọng với bài viết này, bạn sẽ nắm được những kiến thức cơ bản về sẹo, các phương pháp và những lưu ý khi điều trị sẹo. và hãy nhớ là khi gặp bất cứ tổn thương nào trên da, hãy điều trị sớm nhất có thể để loại bỏ nguy cơ hình thành sẹo sau khi vết thương đã lành.

 

Chúc bạn luôn vui và mạnh khoẻ!